Thanh đại là màu xanh chế từ nhiều cây khác nhau, chủ yếu là các cây sau :
Cây chàm, nghê chàm, cây chàm mèo
Mô tả cây
Cây chàm là một cây nhỏ , sống hàng năm, cao 50 - 70 cm, cành non có lông ngắn trắng. Lá mọc so le, kép, dìa lẻ gồm 7 - 15 lá chét. Toàn lá dài 3 - 5 cm, lá chét dài 1,5 - 1,8cm. Khi lá khô có màu xanh lam. Hoa tự mọc thành chùm ở kẽ lá. Cánh hoa hình bướm, màu đỏ vàng. Quả dài chừng 2,5cm, trong chứa 5 - 12 hạt, hơi có hình lập phương
Cây nghê chàm là một loại cỏ nhỏ, sống lâu năm, thân cao 60 - 90 cm, màu hơi tía đỏ, có nhiều đốt lá. Lá mọc so le, cuống ngắn, phiến hình trứng dài, nguyên, soi lên sáng sẽ thấy những điểm trong đó có các hạch, khi khô có màu xanh lam, làm các gân lá nổi rõ. Hoa mọc thành bông, hình trụ, liên tục, tụ lại thành chùm ở kẽ lá hay đầu cành. Quả nhẵn, 3 cạnh hay hình thấu kính
Cây chàm mèo là một cây nhỡ, lá bầu dục, hoa mọc thành bông, màu xanh, tím hồng hay trắng, 4 nhị. Quả nang, dùng để chế chàm nhuộm
Phân bố, thu hái và chế biến
Được trồng ở nhiều nơi và nhiều vùng ờ nước ta, để chế thuốc nhuộm màu chàm
Cây hái về còn tươi phải được phải được cho ngay vào thùng gỗ hoặc xây gạch. Có nơi chỉ tuốt là mà chế chàm còn thì bỏ cành. Đổ nước sạch vào rồi chờ lên men
Công dụng :
Ngoài công dụng để chế chàm ra còn được dùng sắc uống chữa thổ huyết, nôn mửa, ra thai. Hoặc dùng rễ trộn với xạ hương và hùng hoàng để chữa rắn cắn
Thanh đại hay chàm ngoài công dụng làm thuốc nhuộm xanh lam, còn được dùng chữa sốt, giải độc, viêm lợi chảy máu... |