Tên thường gọi: Rùm nao, Mọt, Cánh kiến
Tên khoa học Mallotus philippinensis (Lam.) Muell. -Arg.
Họ khoa học: thuộc họ Thầu dầu - Euphorbiaceae.
Cây Rùm nao
Mô tả:
Cây rùm nao là một cây thuốc quý, dạng cây nhỡ, cao 5-10m. Cành non có lông màu gỉ sắt. Lá nguyên, mọc so le; có 3 gân gốc, mặt dưới phủ lông trắng mềm hình sao và có nhiều tuyến. Lá non màu hồng tím, gần cuống lá có 2 tuyến, lá kèm rụng sớm. Hoa nhỏ, đơn tính, cùng gốc. Cụm hoa đực mọc thành bông ở đầu cành hay nách lá. Cụm hoa cái cũng là bông ở đầu cành. Hoa đực có 16-32 nhị. Hoa cái có bầu 2-3 ô phủ lông mềm màu đỏ tươi. Quả nang, hình cầu dẹt làm thành 3 múi, phủ nhiều lông lẫn với nhiều tuyến màu đỏ, khi chín nứt thành 3 mảnh. Hạt hình cầu hay hình trứng, màu đen.
Mùa quả tháng 4-5.
Bộ phận dùng:
Rễ, lông bao phủ quanh quả và vỏ cây - Radix, Pilus Fructi et Cortex Malloti Philippinensis.
Nơi sống và thu hái:
Thành phần hoá học:
Hoạt chất chính trong hạch và lông rùm nao là một chất màu kết tinh hình phiến mỏng.
Anderson gọi chất này là rotìerin, Perkin gọi là malotoxin, Merck gọi là kamalin.
Tại các nước, người ta dùng hạch và lông cùa cây này với tên Kamala lậm thuốc chữa sán. Ưu điểm của nó là nó có tác dụng tẩy luôn, dẽ uống, không gây nôn mửa.
Liều dùng: Trẻ em ngày uống 2g bột chia làm 2 lần uống, mỗi lần cách nhau nửa giờ.
Người lớn: Ngày uống 6-12g cũng chia làm hai lần uống, mỗi lần cách nhau nửa giờ.
Tác dụng kiềm và đun nóng, rotlerin sẽ cho métylphlorogluxin. Khử ôxy bằng natri hydroxuyt và kẽm sẽ được đimetylphlorogluxin.
Tác dụng axit clohydric, rotlerin sẽ cho isorotlerin.
Ngoài rotlerin ra, rùm nao còn chứa một chất nhựa đỏ, một chất nhựa màu vàng, một chất có tinh thể màu vàng và sáp.
Vị thuốc Rùm nao
( Công dụng, Tính vị, quy kinh, liều dùng .... )
Tính vị - Công dụng:
Vị hơi đắng, hơi chát, tính mát; rễ có tác dụng thanh nhiệt lợi thấp. Các tuyến và lông trên thân quả có vị đắng, có tác dụng sát trùng tẩy nhẹ và cầm máu. Vỏ cây cũng có tác dụng thu liễm.
Chỉ định:
Rễ dùng trị lỵ cấp tính, hầu họng sưng đau; vỏ chữa động kinh và ỉa chảy; tuyến và lông của quả dùng tẩy sán dây, giun mỏ và chữa phù thũng, còn dùng trị giang mai và các bệnh ngoài da (mụn nhọt, ghẻ ngứa). Ở Ấn Độ, bột này dùng uống có tác dụng tránh thụ thai mà người ta cho rằng yếu tố chống thụ thai là rottlerin.
Ứng dụng lâm sàng của vị thuốc Rùm nao
Tẩy sán và giun mỏ:
Dùng mỗi ngày 2-6g bột Rùm nao trộn với ít bột gạo rang; uống làm 2 lần, mỗi lần cách nhau 1/2 giờ. Trẻ em dùng ít hơn.
Chữa động kinh:
Vỏ thân cây Rùm nao 10g, rễ Găng trâu 5g. Sắc uống làm 1 lần trong ngày (kinh nghiệm dân gian).
Chữa ỉa chảy:
6-12g vỏ thân sao vàng, sắc uống.
|
