Tên khác
Tên thường gọi: Râm bụt, Bụp, Bông bụp, Dâm bụt, Hồng bụt, Phù tang, Mộc cẩn, Co ngần (dân tộc Thái), Bioóc ngàn (Tày), Phầy quấy phiằng (Dao).
Tên khoa học: Hibiscus rosa sinensis L.
Họ khoa học: Thuộc họ Bông - Malvaceae.
(Mô tả, hình ảnh cây Râm bụt, phân bố, thu hái, chế biến, thành phần hóa học, tác dụng dược lý...)
Mô tả:
Cây nhỡ, cao 4-6m. Lá hình bầu dục, nhọn đầu, tròn gốc, mép có răng to; lá kèm hình chỉ nhọn. Hoa ở nách lá, khá lớn, 6-7 mảnh đài nhỏ (tiểu đài) hình sợi; đài hợp màu lục dài gấp 2-3 lần đài nhỏ; tràng 5 cánh hoa màu đỏ; nhị nhiều, tập hợp trên một trụ đài; bầu hình trụ hay hình nón. Quả nang tròn, chứa nhiều hạt. Mùa hoa tháng 5-7.
Bộ phận dùng:
Vỏ rễ hoặc rễ, hoa và lá - Cortex Radicis seu Radix, Flos et Folium Hibisci Rosa Sinensis. Nơi sống và thu hái: Loài của Trung Quốc, Nhật bản, được trồng làm hàng rào, làm cây cảnh phổ biến ở nhiều nơi. Thu hái rễ và lá quanh năm, thu hái hoa vào mùa hè. Dùng tươi hay phơi khô dùng dần.
Thành phần hoá học:
Hoa chứa thiamin, riboflavin, niacin và acid ascorbic. Hoa vò nát chữa sắc tố anthocyanin và cyanin diglucosid. Trong hoa có lá đều có chất nhầy.
(Công dụng, liều dùng, quy kinh, tính vị...)
Tính vị:
Vỏ rễ Râm bụt có vị ngọt, tính bình; Hoa, lá có vị ngọt, tính bình;
Quy kinh
Đại tràng, can và tỳ
Tác dụng:
Vỏ rễ có tác dụng điều kinh, chống ho, tiêu viêm. Hoa, lá có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lợi niệu tiêu thũng, chỉ huyết, cố tinh, sát trùng.
Ứng dụng lâm sàng
+Viêm tuyến mang tai: Lá hoặc hoa tươi 30g sắc uống. Cũng dùng lá và hoa tươi cùng với lá Phù dung giã nát đắp ngoài.
+ Viêm kết mạc cấp: Rễ Râm bụt 30g sắc uống.
+Trúng thử cấm khẩu: Lá râm bụt tươi, giã nát, thêm ít muối, vắt nước uống.
+Kinh nguyệt không đều, thấy sớm kỳ, ngắn vòng hay ra nhiều máu, rong huyết: Vỏ rễ râm bụt, lá Huyết dụ mỗi vị 30g sắc uống.
+Ðơn độc, mụn nhọt sưng tấy: Lá và hoa Râm bụt tươi giã đắp.
+Chữa bồn chồn, hồi hộp, khó ngủ: Chỉ cần dùng một vị hoa râm bụt, hái về phơi trong bóng mát cho khô; hàng ngày dùng 3-5g, hãm nước sôi uống thay trà trong ngày.
+Chữa lỵ lâu ngày không khỏi, đại tiện ra máu, mủ: Vỏ thân hoặc vỏ rễ cây râm bụt (bỏ vỏ ngoài, chỉ lấy lớp vỏ trắng) 50g tươi hoặc 20g khô, lá và búp táo chua (táo ta) 50g tươi hoặc 20g khô, trần bì (vỏ quít để lâu ngày) 8g, gừng tươi 8g; vỏ râm bụt và lá táo sao vàng, hạ thổ, sau đó cùng trần bì và gừng sắc kỹ với nước, chia 2-3 lần uống trong ngày.
+Chữa chứng đái buốt, đái đỏ: Lá râm bụt, thài lài tía, cỏ mã đề - mỗi vị 1 nắm; giã nhỏ, chế nước đun sôi để nguội vào, vắt lấy nước cốt, uống 2-3 lần trong ngày.
+Tiêu độc, chữa mẩn ngứa: Lá và hoa râm bụt, hãm nưới sôi như pha trà uống trong ngày.
+Chữa đơn độc, ung nhọt sưng đau: Lá râm bụt, lá trầu không, lá thồm lồm: mỗi thứ 1 nắm; giã nát đắp lên chỗ mụn nhọt đang mưng mủ, sưng đau (kinh nghiệm dân gian). Dùng lá và hoa râm bụt giã nát, trộn với mật ong đắp vào chỗ đau (Bản thảo cương mục). Lá và hoa râm bụt, giã cùng với một ít vôi ăn trầu, đắp lên chỗ nhọt đang sưng tấy, nhọt sẽ chóng vỡ mủ.
+Chữa quai bị sưng đau: Lá râm bụt 1 nắm to (khoảng 30-40g), hành củ 5-10 củ; giã nhỏ, chế nưới sôi để nguội vào gạn lấy nước cốt uống, bã đắp lên chỗ sưng rồi dùng băng cố định lại.
+Chữa kinh nguyệt không đều, sớm kỳ, huyết ra nhiều: Vỏ cây râm bụt 20g, lá huyết dụ 20g; sắc nước uống.
+Chữa phụ nữ khí hư (bạch đới) ra nhiều: Lá râm bụt, lá bấn (bạch đồng nữ) - mỗi thứ 1 nắm; sắc nước, uống thay trà trong ngày. +Chữa phụ nữ sau khi sinh đẻ máu xấu nghịch lên gây nhức đầu, chóng mặt: Hoa râm bụt khô 8g, gỗ vang (tô mộc) 10-12g, gừng tươi 5-7 lát; sắc nước uống trong ngày.
|
